مدتی پس از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه و افزایش قیمت حامل‌های انرژی، طرحی در مجتمع‌های مسکونی باب شد که در آن برای هر واحد کنتور گازی جداگانه نصب می‌شد، موضوعی که یک کارشناس ایمنی و آتش‌سوزی ضمن ابراز نگرانی شدید از رواج چنین طرح‌هایی، آن را از مواردی می‌داند که در صورت بروز حوادث طبیعی و غیرطبیعی می‌تواند سبب بروز فاجعه‌ای در ابعاد وسیع شود.
مهندس داود براتی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در سال‌های اخیر آمار حوادث گازشهری نظیر نشت گاز، آتش‌سوزی و انفجار ناشی از آن به شدت در حال افزایش است، گفت: در این رابطه سیستم انتقال و توزیع گازشهری از مهمترین کانون‌های خطر در اماکن شهریست که در مسیر اجرای طرح هدفمندی یارانهها، با رویکردی غیراصولی و در تعارض با اصول و موازین ایمنی، تغییرات شگرف و غیرمنطقی را به خود دیده است به نحوی که موتورخانه‌های مرکزی امروزه با پکیج، آبگرمکن و بخاری‌های گازسوز در واحد‌هایی که عمدتا دارای سطح زیربنای کم و متعلق به اقشار کم درآمد است، جایگزین شده است.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر نیز حجم لوله‌کشی گاز در ساختمان‌ها چندین برابر و به همان نسبت ریسک‌ها و مخاطرات در مجتمع‌های مسکونی تشدید شده و افزایش قابل توجهی پیدا کرده که این امر متاسفانه همچنان به سمت و سوی تهدید جدی برای ایمنی در شهرها حرکت می‌کند.
براتی ضمن انتقاد شدید از نحوه نصب کنتورهای گاز تفکیک شده در ساختمان‌های مسکونی گفت: اوج شاهکار علمی، فنی و ایمنی مرتبط با موضوع، نصب و جانمائی کنتورهای گاز در بدترین شرایط ممکن یعنی پاگرد‌ها، پلکان‌ها، طبقه همکف، در مسیر خروج اضطراری و زیرزمین‌ها است که باید پرسید با کدام توجیه علمی و منطقی چنین اقداماتی انجام شده و از آن بدتر چگونه چنین مواردی به تایید رسیده است.
این کارشناس ایمنی و آتش‌سوزی در اظهاراتی طنزآمیز گفت: شاید دستاندرکاران این طرح، الگوی خود را از پالایشگاه‌ها الهام گرفته و مجتمع‌های مسکونی و تجاری را با حجم بالایی از خطوط گاز شهری و جانمائی غیراصولی وسایل پرخطری از قبیل پکیج، آبگرمکن، شومینه، بخاری، اجاق گاز و روشنائی گاز همچون یک پالایشگاه فرض کرده‌اند!
براتی با بیان اینکه به نظر می‌رسد همزمان با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، جان انسان‌ها در طرح هدفمندسازی یارانهها ارزش خود را از دست داده است، به ایسنا گفت: متاسفانه در مجتمع‌هایی که شامل تعدادی بلوک ساختمانی است و هر بلوک نیز 20 تا 25 واحد مسکونی دارد که هر بلوک صرفا یک پلکان خروج دارد، طبقه پیلوت محل تخلیه کلیه معابر خروج از طبقات است و درست در این محل تا 200 عدد و حتی بیشتر از آن، کنتور گاز در مجاورت پلکان‌ها یا در موقعیت‌های مشابه خطرآفرین نصب شده که باید پرسید چنین اقداماتی با کدام کدها، مقررات ایمنی و استانداردهای معتبر همخوانی دارد و قابل توجیه است.
این کارشناس ایمنی و آتش‌سوزی اضافه کرد: در صورت حریق یک خودرو در پارکینگ چنین مجتمع‌هایی و در مجاورت کنتورهای گاز، انتقال حرارت و شعله به ده‌ها کنتور گاز شهری صحنه ناگوار و پرمخاطره‌ای را به دنبال خواهد داشت.
براتی با بیان اینکه حتی تصور چنین حوادثی نیز موجب نگرانی و تشویش خاطر است، به ایسنا گفت: در صورت وارد شدن صدمه و آسیب به لوله‌کشی گاز، براثرعملیات ساختمانی، تعمیرات یا سوراخ کاری با دریل در شرایطی که کنتورها تفکیک شده‌اند ریسک بالائی وجود دارد که متاسفانه با سطح تعمیق و تدقیق لازمه مورد توجه نبوده است.
وی با اشاره به وقوع احتمال وقوع زلزله در پایتخت و دیگر شهرهای حادثه‌خیز کشور گفت: آیا دستاندرکاران این طرح تاکنون به یکی از مهمترین آثار ثانویه زلزله احتمالی در شهرها یعنی نشت گاز، آتش‌سوزی و انفجار ناشی از آن توجه کرده‌اند، چرا که مجتمع‌های مسکونی و تجاری که کنتورهای گاز در آن تفکیک شده به هنگام حوادث همچون پالایشگاهی بی‌دفاع در زمان بروز زلزله خواهند شد و تلفات انسانی، صدمات و خسارات مالی را افزایش قابل توجهی خواهند داد، همان طور که تجربه جهانی در وقوع زلزله‌ها نیز بیانگرآن است که این گونه ریسک‌ها در زمان بحران، تاثیر به سزایی در افزایش و تشدید خسارات جانی و مالی داشته است.
براتی یکی دیگر از معایب حذف موتورخانه‌های مرکزی و تفکیک کنتورهای گاز را چند برابرشدن به کارگیری وسایل گازسوز در مجتمع‌های مسکونی دانست و افزود: این امر سبب افزایش قابل توجه تعداد دودکش‌ها و تشدید ریسک نشت گاز سمی مونو اکسیدکربن شده و علاوه بر اینکه سبب مرگ و مسمومیت شمار زیادی از شهروندان می‌شود، مشکلات زیست‌محیطی در زمینه آلودگی هوا را نیز به دنبال دارد.
این کارشناس ایمنی و حریق با ابراز احساس نگرانی از تداوم تفکیک کنتورها که به طور فزاینده‌ای شیب ریسک حوادث گاز شهری، در مجتمع‌های مسکونی و تجاری را افزایش داده است، اظهارکرد: اگر با نگاهی منطقی و همه سونگر به عوامل موثر در این رویکرد غیراصولی در تفکیک کنتورهای گاز توجه شود، مشاهده می‌شود که مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تاکید بر اجرای معابر خروج ایمن در ساختمان‌ها دارد و در نقطه مقابل مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان در جانمائی کنتورهای گاز در شرایط پر مخاطره از جمله در مسیر خروج از ساختمان‌ها مسکوت است.
وی سازمان نظام مهندسی ساختمان را متولی نظارت بر طراحی و اجرای اصولی لوله‌کشی گاز دانست و گفت: به‌نظر می‌رسد متاسفانه تولیدکنندگان وسایل گازسوز که از رشد قابل توجه در مصرف وسایل گازسوز از قبیل پکیج، آبگرمکن و بخاری، پس از اجرای طرح هدفمندی و تفکیک کنتورها، منتفع شده‌اند و به ایمنی جان مصرف‌کنندگان توجهی ندارند.
براتی اضافه کرد: شرکت ملی گاز که مهمترین نقش در سیاست‌گذاری و راهبرد توسعه شبکه گاز شهری با لحاظ مهمترین فاکتور یعنی حفاظت از جان مصرف‌کنندگان را دارد، مسئولیت کنترل و نظارت بر طراحی و اجرای اصولی شبکه گاز شهری را به سازمان نظام مهندسی تفویض کرده است.
این کارشناس ایمنی و حریق، یکپارچه نبودن ساختار آتش‌نشانی‌ها در کشور را نیز مورد انتقاد قرار داد و به ایسنا گفت: جای خالی سازمان ملی ایمنی و آتش‌نشانی کشوری که بتواند در این موارد نقش بازدارنده و هماهنگ کننده در رعایت اصولی مولفه‌های ایمنی را ایفا کند، همچنان خالیست.
طرح تفکیک کنتورها متوقف شود
براتی با اشاره به تجریه بیش از 30 ساله‌اش در عرصه‌های ایمنی و آتش‌نشانی، پیشنهاد کرد: برای اصلاح روش‌ها و ارتقای سطح ایمنی در اماکن شهری، ابتدا به فوریت، طرح تفکیک کنتورها متوقف و مورد بازنگری جدی قرار گرفته و روش‌ها و رویکرد فعلی نیز اصلاح و در راستای کاهش ضرایب ناایمنی در اماکن شهری اقدام شود.
این کارشناس ایمنی و آتش‌سوزی با اشاره به ساختمان‌هایی که قبلا بر اساس طرح تفکیک کنتورها ساخته شده‌اند، نیز گفت: در این ساختمان‌ها نیز سیستم‌های ایمنی قطع خودکار گاز و هشداری پیش‌بینی شود و برای تشویق مصرف‌کنندگان به منظور نصب و بکارگیری آن تسهیلات حمایتی منظور شود.
وی با تاکید براینکه باید در حداقل زمان ممکن مقررات ملی ساختمان و سایر ضوابط مرتبط با موضوع که دارای کاستی‌های اساسی است، توسعه یافته و تکمیل شود، خاطرنشان کرد: آنچه که بدیهیست این است که در صورت تداوم وضعیت نابسامان و ناهنجار موجود باید در زمینه افزایش ریسک‌ها و مخاطرات گاز شهری در اماکن شهری خود را سهیم دانسته و جوابگو باشیم.
وی ابراز امیدواری کرد با خردجمعی، مشارکت‌پذیری و تقدم رویکرد ایمنی محوری و با توجه بر اینکه گاز شهری از مهمترین کانون‌های خطر در شهر تهران محسوب می‌شود، رویه و رویکرد تفکیک کنتورها در مجتمع‌های مسکونی و تجاری اصلاح شود.
