کندر میراث پیامبران
در روایات پزشکی اسلامی کندر گیاهی مفید و باارزش است و خواص گوناگونی دارد. در برخی روایات آمده است که کندر برگزیدة انبیاء است و مریم(ع) از آن کمک می جست و هیچ دودی از دود آن زودتر به آسمان بالا نمی رود و دودش شیطان را می راند و مرض را دفع می کند، بنابراین از آن محروم نمانید. (1)
امام رضا علیه السلام درباره اهمیت و ارزش این گیاه مفید می فرماید: : هیچ پیغمبری مبعوث نشد مگر به حرام بودن خمر سخن گفت و این که خدا هر چه می خواهد می کند و این که در میراثش کندر وجود داشت. (2)
کندر و افزایش ضریب هوشی فرزندان
امام رضا علیه السلام هم به این گیاه مفید توجه داشته و از آن بهره می بردند. در روایتی معمر بن خلاد می گوید: حضرت رضا علیه السلام هنگامى که در خراسان بودند، وقتی نماز صبح را ادا می کردند، در سجاده خود مىنشستند تا آن گاه که آفتاب طلوع می کرد، بعد براى آن جناب یک کیسه سر بسته که در آن تعدادى مسواک قرار داشت حاضر می کردند و مسواک می نمودند. بعد از این کار کندر مىآوردند و آن را مصرف می فرمودند.(3)
بین کارشناسان طب سنتی باوری وجود دارد که مصرف کندر توسط مادران باردار موجب افزایش هوش و ضریب هوشی جنین و کودک آینده آنها میشود. حقیقت آن است که روایات اسلامی بر این نکته صحه می گذارد، اما طبق تحقیقات پزشکی مادران باردار باید مراقب باشند که مصرف کندر بیش از 3 ماه موجب بیشفعالی کودک آنها شده و این مسئله در آینده آنها را با مشکل روبهرو میکند. از این رو برای افزایش میزان هوش و تقویت حافظه نوزاد خوردن یک ماه کندر کفایت میکند و این یک ماه باید بعد از 4 ماهگی جنین صورت گیرد.در همین راستا است که امام رضا علیه السلام توصیه میفرمایند: به زنان حامله کندر بخورانید که اگر بچهی شکمش پسر باشد با قلبی پاک، دانا و شجاع متولد شود و اگر دختر باشد، خوش اخلاق و زیبا مىشود و نزد شوهرش نیز سعادتمند و خوشبخت می گردد. (4)
کندر و گوارش
کندر ویژگی های دیگری هم دارد، از جمله آنکه برای دستگاه گوارش و معده مفید بوده و به هضم غذا کمک می کند. در این باره امام رضا (ع) می فرماید : زیاد کندر بخورید و آن را در دهان نگه دارید و خوب بجوید. جویدن آن براى من ، دوست داشتنى تر است . کندر بلغم را از معده مى شوید و معده را پاک سازى مى کند و عقل را قوى مى گرداند و غذا را گوارا مى سازد.(5)
کندر و تقویت حافظه
یکی از خواصی که برای کندر نقل شده تقویت حافظه و افزایش توان یاد گیری است . در این باره امام رضا علیه السلام به نقل از حضرت علی علیه السلام می فرماید: سه چیز حافظه را زیاد می کند و بلغم را از بین می برد ، قرائت قرآن ، عسل و کندر.(6)
در همین زمینه در کتاب فقهی منسوب به امام رضا علیه السلام به نقل از امام کاظم علیه السلام آمده است : در عسل ، درمان هر دردی است ، هر کس ناشتا یک انگشت از آن را بلیسد ، این عسل بلغم را پایان می دهد ، صفرا را فرو می نشاند ، تلخه ی سیاه ( زرداب) را مانع می شود ، ذهن را صفا می بخشد و اگر که همراه با کندر خورده شود ، حافظه را نکو می سازد.(7)
قارچ طبعی گرم دارد و جایگزین مناسبی برای گوشت است که ضمن تقویت سیستم ایمنی بدن در درمان نارحتی های گوارشی و تحکیم استخوانها کاربرد داشته و کمبود ویتامین دی را جبران می کند. |
قارچ محصولی است که در روایات پزشکی از آن به نیکی یاد شده و برای آن خواص مختلفی ذکر گریده است. علامه مجلسی در بحار الانوار می نویسد: از مسیح علیه السلام درباره قارچ نقل شده است اگر خورده شود، انسداد پدید مى آورد؛ اما اگر با آن سرمه کشیده شود، دیده را جلا مى دهد. آب قارچ ، یکى از بهترین درمان هاى چشم است ، البته در صورتى که به سنگ سرمه مالیده و آن گاه با آن ، سرمه کشیده شود. این کار، مژه ها را تقویت مى کند و حس بینایى را توان و دقت مى افزاید و آب ریزش را از چشم دور مى کند (1)
حضرت علی علیه السلام نیز در حدیثی قارچ را از نعمتهای الهی بر شمرده و می فرماید: قارچ از تفضلات و احسان پروردگار است ، آب آن داروی شفا بخش برای چشم است.(2)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلّم درباره قارچ فرموده اند: عَلَیکُم بِالکَمأَةِ الرَّطبَةِ ؛ فَإِنَّها مِنَ المَنِّ ، وماؤُها شِفاءٌ لِلعَینِ ؛ بر شما باد قارچ تازه ؛ چرا که از همان «مَنّ» است و آبش ، شفایى براى چشم است .(3)
قارچ مفید برای چشم
امام رضا علیه السلام نیز درباره قارچ به نقل از پدران بزرگوار خویش به نقل از رسول گرامی اسلام می فرماید: الکَمأَةُ مِنَ المَنِّ الَّذی أنزَلَهُ اللّهُ عَلى بَنی إسرائیلَ ، وهِیَ شِفاءٌ لِلعَینِ و العجوة التی من البرنی من الجنه و هی شفاء من السم؛ قارچ ، از همان «مَنّ» است که خداوند بر بنى اسرائیل نازل کرد ، و آن ، شفایى براى چشم است و خرمای برنی «عجوه» از بهشت است و سم را درمان می کند.(4)
«مَنّ» اشاره به آیه 57 سوره بقره است که می فرماید: ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ؛ و ابر را بر شما سایبان ساختیم و «منّ» و «سَلوى» بر شما نازل کردیم (و گفتیم:) از نعمتهاى پاکیزهاى که به شما روزى دادیم بخورید، (ولى شما با بهانهجویىهاى خود، کفران نعمت کردید. بدانید که) آنها به ما ستم نکردند، بلکه به خودشان ستم نمودند. «مَنّ» در لغت به گفته بعضی قطرات کوچکی همچون قطرات شبنم است که بر درختان می نشیند و طعم شیرینی دارد یا به تعبیر دیگر یکنوع صمغ و شیره درختی است با طعم شیرین ، و بعضی گفته اند طعم آن شیرین توام با ترشی بوده است .(5)
شریک شدن با دیگران
یکی از عادتهای غذایی امام رضا علیه السلام اطعام دیگران و بذل و بخشش از غذای خود به مردم بود. شاید بهترین تعریف درباره سخاوت بیان امام رضا علیه السلام باشد که فرمودند: «السخی یاکل من طعام الناس لیاکلوا من طعامه و البخیل لایاکل من طعام الناس لئلا یاکلوا من طعامه»؛ انسان سخاوتمند از غذای دیگران میخورد تا از غذای او بخورند، ولی انسان بخیل از غذای دیگران نمیخورد تا از غذای او نخورند.»(1)
در بررسی سیره امام رضا علیه السلام ویژگی بذل و بخشش بسیار به چشم میخورد. ایشان بسیار صدقه پنهانی میدادند و اموال خویش را بین نیازمندان تقسیم مینمودند. روایت شده که ایشان یک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کردند. فردی به ایشان گفت: این گونه بخشش، ضرر است. حضرت فرمودند: این گونه بخشش ضرر و زیان نیست بلکه غنیمت است، هرگز چیزی را که به وسیله آن طلب اجر و کرامت میکنید، غرامت و ضرر به شما نیاور.(2)
در روایت آمده است هر وقت سفره غذا را برای امام پهن میکردند کاسهای نزدیک ایشان قرار میدادند، ایشان از هر نوع غذا مقداری را برمیداشتند و در آن کاسه میریختند و دستور میدادند آن را بین فقرا تقسیم کنند و میفرمودند: خداوند میداند که همه مردم قدرت این را ندارند که بنده آزاد کنند برای آنها راه دیگری قرار داده، و آن غذا دادن به فقرا است.(3)
ایشان غلامان و خادمان و حتی دربان و نگهبان را بر سر سفره مینشاندند و با آنها غذا میخوردند. همچنین نقل شده زمانی که آن حضرت تنها میشدند همه خادمان و غلامان خوشان را از کوچک و بزرگ جمع میکردند و با آنان سخن میگفتند و با آنها انس میگرفتند به طوری که غلامان آن حضرت هیچ ترسی از ارباب و مولای خود نداشتند.(4)
توجه به زمان و مکان
مهمترین توصیه تغذیه ای امام رضا علیه السلام توجه به شرایط زمان و مکان در تغذیه است. آن حضرت در این باره می فرماید: غذای خود را با سبک ترین غذایی که بدنت به اندازه عادتت و بر حسب اقامتگاه و فعالیت ها و زمانه ات تغذیه می کند، آغاز کن. (5)
امام رضا علیه السلام همچنین می فرماید: هر کس غذای افزون از اندازه بخورد، این غذا او را سودی نمی رساند و هر کس به اندازه بردارد، این غذا او را تغذیه می کند و سود می رساند. آب نیز چنین است. روش پسندیده برای تو، آن است که از هر یک از انواع غذا، در فصل ویژه آن بهره بگیری.در حالی که هنوز مقداری میل داری، از غذا دست بکش، چرا که این کار به خواست خداوند، برای بدن سلامت آورتر، برای عقل ذکاوت بخش تر، و برای خود انسان مایه سبکی افزون تر است.(6)
پرهیز از پرخوری
یکی از عادتهای غذایی پسندیده از نگاه امام رضا علیه السلام پرهیز از زیاده روی و پرخوری و رعایت اندازه بر حسب نیاز بدن است. در همین راستا در بیانی حکیمانه دیگر می فرمایند: اِذا جُعْتَ فَکُل وَاِذا عَطِشْتَ فَاشْرَبْ وَ اِذا هاجَ بِکَ البَولُ فَبُلْ، وَ …، چون گرسنه شدى بخور، چون تشنه شدى بنوش، چون ادرار بر تو فشار آورد، ادرار کن، … ، که اینها مایه تن درستى است.(7)
امام رضا علیه السلام همچنین می فرمایند: کسی که زیاد غذا بخورد از آن غذا تغذیه نمی شود و کسی که به اندازه غذا بخورد از آن غذا نفع می برد.
یکی دیگر از توصیه های امام رضا (ع) رعایت اعتدال در وعده های غذایی است. امام رضا(ع) فرمودند:« الَّذِی یَجِبُ أَنْ یَکُونَ أَکْلُکَ فِی کُلِّ یَوْمٍ عِنْدَ مَا یَمْضِی مِنَ النَّهَارِ ثَمَانُ سَاعَاتٍ أَکْلَةً وَاحِدَةً أَوْ ثَلَاثَ أَکَلَاتٍ فِی یَوْمَیْنِ تَتَغَدَّى بَاکِراً فِی أَوَّلِ یَوْمٍ ثُمَّ تَتَعَشَّى فَإِذَا کَانَ فِی الْیَوْمِ الثَّانِی فَعِنْدَ مُضِیِّ ثَمَانِ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ أَکَلْتَ أَکْلَةً وَاحِدَةً وَ لَمْ تَحْتَجْ إِلَى الْعَشَاءِ؛ وعده بایسته در خوراک آن است که چون هشت ساعت از روز می گذرد یک بار غذا بخوری، یا در دو روز سه وعده غذا میل کنی (بدین ترتیب که) در پگاه نخستین روز، ناشتایی بخوری سپس در همان روز شام بخوری و سپس چون دیگر روز فرا رسد، پس از گذشت هشت ساعت از آغاز روز، یک وعده ی دیگر بخوری و در آن روز نو به شام نیازی نیست». (8)
از دیگر عادات پسندیده غذایی از نگاه امام رضا علیه السلام دراز کشیدن به پشت و انداختن پای راست به روی پای چپ، خوردن غذای سبک در وعده شام و پرهیز از حمام کردن با شکم پر است.
سیاهدانه می تواند در رژیم لاغری ، ناراحتی های پوستی و تنفسی، پاکساری کبد و صفرا و نیز رهایی از حساسیت و آلرژی های فصلی و بسیاری از موارد دیگر مفید باشد. |
در منابع پزشکی اسلامی از سیاهدانه با عنوان « شونیز» یا « حبه السوداء» یاد شده و همچنین از آن به عنوان شفای هر بیماری ذکر شده است. از جمله در حدیثی از پیامبر(ص) درباره شب معراج آمده است : مامررت بملأ من الملائکه الاان قالوا یا محمد احتجم و أمر امتک بالحجامه و ما تداویتم به الحجامه، الشونیز و القسط؛ (1) شب معراج دراثناء پیمودن راه، به عده ای از فرشتگان برخورد کردم که می گفتند: ای محمد(صلی الله علیه وآله) حجامت را به امّت توصیه بفرما و بهترین درمان برای شما حجامت و خوردن سیاهدانه و قُست است.(2)
در احادیث پزشکی فراوانی به خوردن سیاه دانه سفارش شده و از نقش آن در سلامتی سخن به میان آمده است. دانش امروزی هم سیاه دانه را لاغر کننده، رقیق و خارج کننده اخلاط سینه، تصفیه کننده خون، دافع اخلاط زیان آور، زیاد کننده ادرار و شیر، خشک کننده ترشحات زخم ها و تراوش ندول چرکی و غرورها، خنثی کننده خون کثیف شده به علت سردی و بخور و اسپری آن را دورکننده حشرات، ضداسپاسم و قولنج، مسکن سرفه، ضد تنگی نفس افراد آسمی باعسل و نافع برای استفراغ خونی و خونریزی سینه، ضد یرقان و عطش و نارسایی کبد و طحال می داند.
ایمنی از زکام
امام رضا علیه السلام درباره خواص اعجاب انگیز سیاه دانه می فرماید: در سیاهدانه برکت است. در چهل چیز خداوند برکت قرار داده ازحبوبات و جمادات هم سیاهدانه را بر گزیده است.
مطابق توصیه امام رضا علیه السلام سیاه دانه و بوییدن گل نرگس خاصیت ایمنی در برابر زکام را دارند. امام رضا (ع) می فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ ، وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ،؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنى مىبخشد و همچنین است سیاه دانه.(3)
معجون سیاه دانه و عسل
در بیانی دیگر امام رضا علیه السلام سیاه دانه را باعث نابودی امراض مزمن دانسته اند و می فرمایند: اروی عن العالم علیه السلام ان حبه السودا مبارکه یخرج الداء الدفین من البدن؛ امام موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده است که سیاهدانه مبارک است و بیماری های مزمن را از بدن خارج می کند.(4)
آن حضرت در بیانی دیگر از معجون سیاه دانه و عسل به نیکی یاد کرده و از خاصیت شفادهندگی آن ستایش کرده و فرموده اند: أن حبة السوداء شفاء من کل داء إلا السام و علیکم بالعسل و حبة السوداء ؛ درسیاه دانه شفای هر دردی است مگر مرگ و بر شما باد به خوردن عسل و سیاه دانه.(5)
یک نکته
در متون طب سنتی برای سیاه دانه خواص مقوی و منحصر به فردی ذکر شده است. بسیاری از حکما و اطبای طب سنتی ایران، هند و چین از سیاه دانه، روغن و عصاره آن به صورت موضعی و خوراکی برای درمان بسیاری از بیماری ها و اختلال های جسمی استفاده می کنند. به اعتقاد این گروه از درمانگران مصرف سیاه دانه می تواند در درمان بسیاری از بیماری ها از قبیل بیماری های دستگاه کلیه، دستگاه گوارش (مثل نفخ، تورم معده، زخم معده) و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری های مزمن و سرطان موثر باشد. مصرف موضعی و خوراکی سیاه دانه علاوه بر جنبه درمانی در حوزه بهداشت و زیبایی نیز کارکردهای متنوعی دارد که مهم ترین آن درمان جوش های چرکی و ناشی از چربی پوست است.
ماهی های دریای خزر را نخورید؛ سمی اند!بعد از گذشت شش ماه انتظار، فصل صید از دریا آغاز شده و چند روز دیگر صیادان به آب میزنند تا تورهایشان را روی امواج خزر بیندازند. از چند روز دیگر، کمکم ماهیان پرطرفدار و گرانقیمت دریا، جایگزین پرورشیهای ارزانقیمت میشوند تا به گمان مردم، طبیعت بکر را مزمزه کنیم اما در این میان، شاید کمتر کسی بداند که دریای خزر، حالا تبدیل به کلکسیونی از سموم خارج از رده و منسوخ کشاورزی شده است. |