بخشی از رهنمودهای حیاتبخش امام رضا (ع) در مورد تغذیه صحیح را پرهیز های آن حضرت باید دانست. امـام رضـا(ع ) معتقدند که : « فـانَّ صلاح البدن وَ قوِامَه یَکونُ بِالطَّعامِ والشَّرابِ و فَسادَهُ یَکونُ بهما.»؛ سلامتی و پایداری بدن و همچنین بیماری آن به غذا و نوشیدنی است .(1)
پیش از هر چیز باید گفت که افـراط و تـفـریـط در رسـانـدن غـذا بـه بـدن هر دو ضرر و مفسده دارد. امام رضا(ع ) با تشبیه بدن به زمین می فرماید: بدن انسان ، بسان زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگـر در آبـادانی و آبدهی بدان ، مراقبت شود، به گونه ای که آب ، نه فراوان تر از نیاز بدان برسد تا آن را غرقاب و باتلاق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به تـشـنـگـی گـرفـتـار سازد، آبادانی اش استمرار می یابد، اما اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید؛ بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و پوشاک چنین است . (2)
از این رو بخش زیادی از سبک زندگی بهداشتی را نبایدهای تغدیه باید دانست. امام رضا علیه‏السلام می فرماید: یَنبَغی أن تَحذَرَ . . . أن تَجمَعَ فی جَوفِکَ البَیضَ وَالسَّمَکَ فی حالٍ واحِدَةٍ ؛ فَإِنَّهُما إذَا اجتَمَعا وَلَّدا القولَنجَ ، ورِیاحَ البَواسیرِ ، ووَجَعَ الأَضراسِ ؛ باید از این بپرهیزى که . . . تخم‏مرغ و ماهى را هم‏زمان در معده گِرد آورى ؛ چه ، هر گاه این دو با یکدیگر گِرد آیند ، قولنج ، باد بواسیر و دندان‏درد به وجود مى‏آورند .(3)
امام رضا (ع) همچنین می فرمایند: کسانی که می خواهند از ابتلا به مرض یرقان در امان بمانند، در فصل تابستان به اتاق های در بسته و دم کرده و بدون تهویه وارد نشوند و همچنین در فصل زمستان یکباره از اتاق گرم به هوای سرد نروند، بلکه صبر کنند تا بدنشان با هوای مأنوس شود.
در دستورالعملهای پزشکی امام رضا علیه السلام همچنین آمده است که در حال ناشتا هندوانه خوردن ایجاد بیماری سستی اندام می کند و خوردن خربزه در حالت ناشتا باعث فلج و قولنج شدن می شود .
امام رضا (ع) همچنین می فرماید: توصیـه می کنم که از زیاده روی در خوردن پیاز خودداری کنید زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می برد و سایه ای غم انگیز به سیما فرو می اندازد .
و در دستورالعملی دیگر می فرماید: خوردن قلوه و جهازات درونی گوسفند ( سیرابی ، شیردان ) درست نیست چون این نوع خوراکها برای مثانه زیان بخش است .
امام (ع) در فرازی دیگر از دستورات بهداشتی خود می فرماید: یاد آور می شوم که با شکم سیر حمام نگیرد چون چون سبب تولید قولنج می شود و استحمام با آب سرد پس از خوردن گوشت ماهی جائز نیست چون این کار با خطر فلج شدن توأم می باشد .(4)
امام رضا (ع) همچنین از خوردن بالنگ در شب نهی کرده و می فرماید: هنگام شب بالنگ نخورید زیرا بالنگ خوردن در شب روی چشم ها اثر نامطلوب می گذارد و مردمک را به عارضه دوربینی تهدید می کند و معتقدند: از افرط در خوردن تخم مرغ بپرهیزید زیرا این افراط کبد را از عمل منظم باز می دارد و در سر و معده بادهای زیان بخشی بوجود می آورد . شکم را از تخم مرغ پخته پر نکنید تا به تـنگی نفس و عارضه نفــخ شکم دچار نشوید .
امام رضا (ع) همچنین افراط در خوردن انجیر را زیان آور دانسته و می فرماید: خوردن گوشـــتی که درست نپــخته در معده کرم بوجود می آورد و نیز می فرماید: آنانکه پس از خوردن شیرینی یا غـــذای گرم آب سرد می نوشند دندانـــهای خود را از دست خواهند داد و کسانی که در مصرف گوشـــت گاو و شکار زیاده روی می کنند به اختلال مشاعـر و بهت زدگی دچار شده و این اشخاص به مرض فراموشــی و کند ذهــنی مبــتلا می شوند
و در نهایت به این نکته یاد آور می شویم که امام رضا (ع) برای جذب مواد غذایی به بدن و بهره حداکثری بدن از غذاها نوشیدن آب در بین غذا را نهی کرده ، می فرماید: هر کس بخواهد که معده اش ناراحت نشود، در بین غذا آب نیاشامد تا وقتى که خوردن غذا پایان پذیرد. هر کس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعیف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمى گیرند.(5)